Een bijzondere reis door de tijd bij Villa 1900 in Waulsort
Terug naar een vervlogen wereld
5 min. WEGDROMEN
Ik nodig je uit voor een bijzondere reis door de tijd in Waulsort, aan het begin van de 20e eeuw, toen luxehotels en villa's uit het Maasland de Belle Epoque ademden.
Waulsort in het jaar 1900: de hoge adel ontmoette ekaar in de luxehotels langs de Maas of in gigantische villa's met klokkentorens en koloniale terrassen. Men ging eropuit om gezien te worden en te genieten van zwemmen in de Maas. 120 jaar later laad ik mijn koffers voor twee dagen uit in de Villa 1900 voor een reis naar een vervlogen wereld. Diane en Olivier laten me de sfeer uit die tijd opnieuw beleven, toen vrouwen zich volledig uitdosten en mannen een hoge hoed droegen, terwijl ze whisky dronken en naar een pianoconcert in de grote woonkamer luisterden… Aan het begin van de vorige eeuw was Waulsort een wereld op zich, een heerlijke wereld van vertier. Het was één groot feest voor de bovenklasse: spelletjes, zwemmen in de Maas, zeilwedstrijden, galafeesten en soms een kater... De Belle Epoque heeft zeker bestaan in Waulsort, een afgelegen grensdorpje aan de Maas.
Villa 1900, heerlijk vintage
Wanneer ik de villa binnenstap word ik welkom geheten door Diane, gekleed in een kostuum uit 1900. Zij is, samen met de andere medewerkers, één van de initiatiefneemsters. Samen zijn ze begonnen aan dit unieke project om de geschiedenis te doen opleven, in deze villa die ze met veel passie hebben gerestaureerd. De gietijzeren radiatoren met motieven, de tegeltjes, het houtwerk en heel de decoratie doen allemaal denken aan een interieur uit het begin van de 20e eeuw. Het resultaat van hun werk is het Waulsortium, waarbij je kunt kiezen uit een bezoek aan het huis, tentoonstellingen in het museum, conferenties en rondleidingen met gids.
Diane legt met uit dat een "villa uit het Maasland herkenbaar is aan zijn stenen onderbouw en de typische metseltekens, wat een uiterlijk kenmerk van rijkdom was. Deze villa's zijn allemaal volgens hetzelfde patroon gebouwd. Kelders met hoge muren beschermden ze tegen overstromingen. Er was een keuken en een wasruimte waar het personeel werkte." Binnen in de Villa 1900 legt Diane me uit hoe de keukenlift maaltijden direct naar de eetkamer bracht. Ze neemt me mee langs de verschillende verdiepingen: "Op de eerste verdieping liggen de slaapkamers van de eigenaar en op de tweede verdieping die van de dienstknechten, een beetje klein voor in de zomer..." De stijl van het huis is een mengeling van Art Nouveau en Art Deco, geïnspireerd door Horta. "De grote schuifpui opent naar een terras met houtsnijwerk...." De koloniale invloeden van het Britse Indië maken de villa werkelijk schitterend. 's Avonds wordt het aardewerk en het zilveren bestek tevoorschijn gehaald. In de grote woonkamer wacht de vleugelpiano op de talentvolle handen van pianist Adelin Deltenre. Ik laat me overspoelen door de sfeer van het huis en geniet ervan. Diane maakt een heerlijk gerecht op basis van eerlijke en gezonde streekproducten. Ik word als een prinses behandeld.
Een vervlogen wereld
De vereniging leeft dankzij deze enthousiaste leden. De volgende dag, na een heerlijk ontbijt, neemt één van hen, Olivier Gebka, me mee. Tijdens onze wandeling door Waulsort hang ik aan zijn lippen. Hij vertelt me de geschiedenis van dit dorpje dat wereldwijd bekend werd, en het is een fascinerend verhaal. "De rijke Engelsen reizen veel tijdens de 19e eeuw. Zo komen ze naar de Maasvallei om de rust van hun geboorteland op te zoeken. En ze bedenken er het concept van een tweede huis, wat de Belgen toen nog niet kenden... Je kunt je voorstellen wat voor een beeld mensen in die tijd van de Maas hadden. Een ongerepte rivier die wat weg had van de Loire, in een prachtige en rustige omgeving zonder wegen. Het schilderachtige landschap is dan ook erg in trek." Al snel worden er door deze welgestelden villa's gebouwd. De rijke industriëlen uit Brussel volgen het voorbeeld, en Waulsort groeit snel. Langs de Maas ontstaan verschillende hotels, maar niet zomaar hotels, legt Olivier me uit: "We hebben het hier over enorme luxe. Hotel Regnier, Hotel Belle-Vue, Hotel Belle-Rive, het Grand Hotel de la Meuse en Hotel Moderne overtreffen elkaar qua weelderigheid en comfort."
Ik zoek in mijn boeken en archieven: de "Belle Epoque" zou een kant-en-klare uitdrukking zijn, die na de oorlog werd gebruikt voor de vervlogen tijd van voor 1914: een manier om een gelukkige en vergane tijd te herdenken. Maar het was slechts een mooie tijd voor een deel van de bevolking. Laten we ook denken aan het gewone volk: mannen, vrouwen en kinderen die streden voor de tweede industriële wereldmacht... Terwijl de rijken in Waulsort genieten op het terras, zijn anderen aan het zweten voor de luxehotels en de villa's. Wasserijarbeiders, schoonmakers, ambachtslieden en andere knechten kwamen, met hun hoed waar in gouden letters de naam van hun hotel op stond, klanten van het station halen. Het spoor bracht de hogeklasse uit Brussel en Antwerpen naar Waulsort. Het dorp leefde volgens het ritme van de hotels en villa's. Naast de elf hotels lagen er in de straten van het dorp verschillende cafés en winkels. Zoals die van Monsieur Roba, die Olivier me laat zien, tegenover de kerk. "Hij verkocht allerlei kitcherige souveniertjes en ontwikkelde in de doka achter zijn winkel foto's van toeristen: hij was dan ook officieel Kodakdealer."
De inwoners maken ook gebruik van deze toestroom. Mijn gids lacht en vertelt me een anekdote: "Georges was kruidenier en verhuurde kussens aan de "Bains de Meuse": 20 franken voor één en 50 franken voor twee: hij had gevoel voor zaken! En hij schroomde niet om twee appelsoorten te verkopen, van min of meer goede kwaliteit. Hij wreef er gewoon een beetje over en verkocht ze duurder..." In één van de straatjes stopt Olivier bij een oude opslagplaats. "Hier maakte de drukkerij Van Loo allerlei drukwerk voor de hotels." Van Loo was ook een échte man uit de Belle Epoque want hij maakte een lange autorit, van Congo naar Europa, via het Midden-Oosten. De "Croisière Chevrolet" was een wereldevenement en stond in alle kranten.
Afscheid van de Belle Epoque
De rijken uit deze tijd leefden zorgeloos: in Waulsort zag niemand de storm aankomen. In de hotels veranderen de laatste musettes van de warme zomer in 1914 een paar dagen later in een dodendans. Vanaf 23 augustus, na een aantal hevige gevechten, wordt het dorp bezet en de bevolking wordt door het Duitse leger verbannen. Van de ene op de andere dag verdwijnt het toerisme. "Vier jaar lang valt het doek voor het plaatsje." Na de oorlog is de wereld van voor 1914 nooit meer hetzelfde. Waulsort doet een nog een aantal decennia zijn best om deze vervlogen tijd terug te halen. Maar de Roaring Twenties zijn slechts een illusie. De Tweede Wereldoorlog en de wereldwijde ontwikkeling van het toerisme kondigen het einde aan voor deze hotels van weleer. Tegenwoordig zijn het alleen nog maar enorme bouwvallen die treurend langs de Maas staan. Sommige villa's staan nog overeind, ondanks de beproevingen uit de geschiedenis. Eén daarvan, de Villa 1900, zet deze prachtige Belle Epoque voort: het ontbrak aan realiteit in deze fascinerende maar ontzettend vergankelijke wereld.
Deze belevenis zelf ervaren
La Villa 1900 - Project NOW
Rue des Jardins
5540 Waulsort - België
Tel: +32 (0)470 46 26 99
Website: www.waulsort.be
Bekijk de video van de Villa 1900
Escape game
In de villa kun je proberen het raadsel van Ome Albert op te lossen. Waar is zijn testament gebleven? Deze Escape Game is leuk voor de meest fanatieke speurders, in een typisch decor uit 1900…
