Pierre Pauquay
Geregistreerd sinds 5 jaar 5 maanden
De Ardennen over berg en dal
Cultuur en wandelingen
Lopen in de voetsporen van Arthur Rimbaud
Arthur Rimbaud, de opstandige dichter uit de Ardennen
5 min. POËzie
Van Charleville-Mézières naar Bohan, via de valleien van de Maas en de Semoy, maak ik een tocht door het leven en schrijfwerk van de geniale 19e eeuwse dichter die Rimbaud was, de Mozart van de poëzie.
Met zijn rivieren in nevel gehuld en zijn eindeloze bossen hebben de Ardennen altijd al dichters geïnspireerd. Arthur Rimbaud, het "enfant terrible" van de streek, heeft hier volop rondgereisd. De dichter is een beeld van de Ardennen: opstandig en rebels. Deze jongeman uit Charleville-Mézières schreef zijn eerste gedicht op vijftienjarige leeftijd en eindigde zijn werk zes jaar later, om voor altijd zijn griffel neer te leggen. Het leven van deze rijzende ster was kort, maar zijn invloed blijft wereldomvattend.
Legendes sterven niet
Ik slenter door de straten van Charleville-Mézières en ga op het terras van een café zitten. Ik geniet van het uitzicht op het Place Ducale en zijn goudkleurende gevels die schitteren in de zon, terwijl de schaduw van de bogen over mijn rug valt. Ik doordrenk mezelf met de aanwezigheid van de dichter in deze stad waar hij geboren werd, op 20 oktober 1854. Vanaf het Place Ducale loop ik naar de rue du Moulin voor een bezoekje aan de Oude Molen, wat nu het Museum van Rimbaud is. Binnen zijn bijzondere werken te zien van kunstenaars als Picasso, Cocteau en Fernand Léger, gewijd aan Rimbaud. In één van de ruimtes ontdek ik de persoonlijke bezittingen van de dichter en de koffer die hij overal mee naartoe nam. Deze spullen reizen met hem mee naar de uithoeken van de wereld: Nederlands Indië, Djakarta en Ethiopië. Aan de overkant is het "Maison des Ailleurs" te vinden, een eerbetoon aan Rimbaud. Dankzij audiovisuele technieken word ik hier via een spel van licht meegenomen langs de prachtige reizen van de kunstenaar. Maar zijn ontvluchtingsdroom wordt echter ook zijn ondergang. Door een infectie moet hij terug naar Marseille, waar zijn been wordt geamputeerd. Hij sterft op 10 november 1891. Hij wordt begraven bij de rest van zijn familie. Op de begraafplaats van Charleville-Mézières word ik geraakt door zijn graf en een brievenbus die uitpuilt van brieven geschreven door liefhebbers van poëzie: legendes sterven niet…
Vluchten naar andere oorden
In de Ardennen volg ik de voetsporen van Rimbaud naar de plekken waar hij schuilde, weer tot zichzelf kwam en inspiratie vond. Tijdens zijn korte leven heeft deze kleine boef met een engelengezicht maar één doel: weggaan van huis. Aan het einde van de 19e eeuw ontwikkelt het Franse platteland zich met de komst van de spoorwegen. Hét middel voor deze inwoner van Charleville om te reizen... Op vijftienjarige leeftijd springt Rimbaud dan ook de trein in, om weg te vluchten van de stad, de Pruisen en de greep van zijn moeder. Op het perron pak ik de trein richting Givet en neem mijn fiets mee aan boord: zo ben ik sneller dan deze dichter "met windzolen"…
In 1863 liep de spoorweg dwars door het rotslandschap van de Maasvallei. Tegenwoordig rijdt de trein nog steeds over deze immense viaducten. Ik besluit in Monthermé uit te stappen en verder te gaan met de fiets, over de prachtige groene weg langs rivier de Semoy. Deze ongerepte streek tussen twee landen was een inspiratie voor Rimbaud, die er tot rust kwam. De gewoonlijk zo ingesloten vallei tussen Tournavaux en Haulmé komt uit op een alluviale vlakte, waar een unieke sfeer hangt. Het landschap wordt met nevel bedekt: ik fiets langs de Maas, ofwel de "Rivière de Cassis", uit één van zijn gedichten... Verderop rijd ik langs de prachtige Semoy, die me naar het dorp Les Hautes-Rivières leidt.
Vallei van de armoede
In de tijd van Rimbaud had de Semoyvallei niks toeristisch. Het was overleven: je werd er smokkelaar of spijkermaker. De dichter vond het dan ook een "vallei van de armoede". Na Les Hautes-Rivières stopt de voie verte. Ik besluit door te rijden tot België, waar de Semoy de Semois wordt. Aan de andere kant van de grens ligt het paradijs, volgens Rimbaud.
In Bohan kruisen mijn wielen het spoor van oplichters die over de verborgen paadjes liepen van de Vallée des Baraques, om te onderhandelen in de Belgische bossen, waar tabak en koffie veel beter werden verkocht. In het dorp kom ik Jacques tegen die mij vertelt dat hij als kind met zijn Franse vriendinnetje afsprak in het bos, zijn zakken vol met Côte d'Or chocolade, die veel goedkoper was in België...
Het betoverende landschap dat het werk van één van de grootste dichters aller tijden heeft geïnspireerd.
Ik verlang weer naar de Maas. Ik rijd terug naar Monthermé om verder te fietsen richting Givet… De Maas loopt via een diepe vallei door de Ardennen. De rivier stroomt als een canyon op 300 meter onder de heuveltoppen. Rondom de ingesloten vallei liggen steile, bosrijke heuvels: ik rijd een ongerept landschap in waar de Industriële Revolutie zich heeft ontwikkeld, zoals in Revin of Fumay. In het hart van deze vallei vol ijzer en bos is de stad onlosmakelijk verbonden met de metaalindustrie, die zijn sporen heeft achtergelaten in het landschap. Wanneer Rimbaud er stopt voordat hij naar België reist, ziet hij hoe de mannen, vrouwen en kinderen uitgeput en ontsteld zijn na het harde werken in de smeltovens.
Ik fiets moeiteloos over de prachtige groene weg naar Fumay. Rimbaud ontdekte hier een bruisende stad. In de haven werden zware leistenen platen op de boten geladen, afkomstig uit de omliggende bergen. Tegenwoordig is de rivierhaven, van waaruit vroeger leisteen naar alle uithoeken van de wereld vertrok, een aangename plezierhaven. De Ardennen van Rimbaud hebben een ander gezicht gekregen en schitteren met de glimlach van fietstoeristen die over één van Europa's mooiste groene wegen rijden… In Givet laat ik de weg van Arthur Rimbaud voor wat hij is, richting Charleroi en zijn bestemming. Ik stap weer in de trein naar Charleville-Mézières, als afsluiting van deze korte reis door het betoverende landschap dat het werk van één van de grootste dichters aller tijden heeft geïnspireerd.
Deze belevenis zelf ervaren
24 Place Ducale
08000 Charleville-Mézières, Frankrijk
Tel: +33 (0)3 24 56 06 08
Een tocht door het leven en schrijfwerk van de geniale 19e eeuwse dichter die Rimbaud was, de Mozart van de poëzie