O Fil de l'osier

O Fil de l'Osier, de kunst van vlechten 

Ik heb de oude ambacht van mandenvlechten ontdekt bij O Fil de l'Osier

Werken met natuurproducten en je eigen rieten mand vlechten

5 min. WEGDROMEN

In Haybes wordt door een vakvrouw een oude ambacht in stand gehouden, die geboren is uit riet en water. Dankzij de gouden handen van Sandra Meunier krijgt het mandenvlechten hier een nieuw leven... wat ik graag wilde ontdekken.

 

In het dorpje Haybes stroomt de Maas stilletjes door het landschap: de tijd lijkt er stil te hebben gestaan en er hangt een vredige sfeer, typisch voor de Ardennen, ver weg van de drukke steden. Hier, in een klein atelier, ontmoet ik een ondernemende dame, Sandra Meunier. Sinds drie jaar blaast zij de ambacht van rietvlechten nieuw leven in: het mandenvlechten. Deze ambacht die met de tijd verloren is gegaan, is ook onderdeel van onze geschiedenis. In de jaren '30 waren er in Frankrijk veel mensen met een rieten mand te zien. Je deed toen boodschappen met een mand aan je arm. In huis droeg je er het haardvuur mee en er werd verhuisd met grote rieten kisten. Op het platteland gebruikten boeren allemaal rieten manden op de akkers en velden. Druiven werden geoogst in manden, fruit en aardappels werden in rieten kratten gedaan... De traditie van het mandenvlechten bestond ook in de streek. In het zuiden richting Vouziers was het landschap bedekt met rietvelden en talloze coöperaties vervaardigden de bekende Ardense koffers. Maar na de oorlog kwam het tijdperk van plastic waardoor een groot deel van deze ambachtshandel verdween.

Sandra Meunier

Een vrouw met een droom…

 

Sandra heeft het stokje overgenomen, toen ze haar werk als milieuconsulente achterliet en van deze ambacht haar beroep wilde maken. "Ik wilde graag iets met mijn handen doen, en mijn carrièreswitch moest dus iets met ambacht te maken hebben, maar wat? Na een paar ideeën kwam ik al snel uit bij het mandenvlechten, en ik heb een prachtige wereld ontdekt…", legt ze me uit. In Haybes ontdek ik in haar atelier: een werkplek met wat gereedschap, wilgenscheuten, water, en that's it...

 

Ik ben nieuwsgierig naar die natuurlijke stengels, om ze met mijn handen te bewerken, zonder grote, luidruchtige machines. Het draait hier alleen om het vlechten.

 

Dankzij haar kennis en de overgebrachte ambacht maakt deze vakvrouw een eindproduct van natuurmaterialen. Sandra vertelt me dat ze weer terug naar school moest, in de Marne, om de traditionele technieken van het vlechten te leren.

Wanneer je fruit in een mand wilt doen, is het belangrijk dat het riet zo natuurlijk mogelijk is…

Modern mandenvlechten

 

Het is een duurzame en milieuvriendelijke ambacht. Het basisproduct komt uit de natuur, uit Frankrijk. Terwijl Sandra haar gereedschap klaarmaakt, legt ze me uit. "Ik hou van zo natuurlijk mogelijke producten. Wanneer je fruit in een mand wilt doen, is het belangrijk dat het riet zo natuurlijk mogelijk is... Ik ga dan ook voor zo kort mogelijke ketens. Het riet uit het buitenland, uit Oost-Europa, breekt: ik denk dat het riet daar eerst behandeld wordt en gekookt wordt om sneller de schors te kunnen verwijderen. Ik kies mijn stengels zelf uit bij rietkwekers in de Marne. Die zijn van de beste kwaliteit", vertelt ze me. Het riet komt van een wilgvariant die in de winter wordt gesnoeid. Sandra laat me haar bossen riet zien: ze gebruikt stengels van 1 m, 1m20 tot 1m60 en kiest min of meer soepele soorten uit. Voor als ik straks zelf ga vlechten kiest Sandra voor mij een soepele stengel uit, die makkelijker te bewerken is. Ze legt me uit dat deze stengels op een koele en goed geventileerde plek worden bewaard. Het riet moet eerst drogen voordat er mee gewerkt kan worden, want het verliest veel water. Dik riet wordt zes maanden tot een jaar opgeslagen. Het drogen houdt het riet mooi, maar het natmaken zorgt ervoor dat je ermee kunt werken. Onbewerkt riet wordt een week tot drie weken in een bak met water gelegd. Voor wit riet is een uur in het water voldoende. "Als ik het riet niet snel bewerk, gaat het schimmelen. Je moet dus vooruit denken... ", zo vertelt ze me. De kunst van deze ambachtslieden is het aanvoelen van de materie, de rijpheid van de plant inschatten: riet leeft net zoals een houten plank.

Ze vlecht haar kennis

 

Sandra vertelt onvermoeid door over haar vak. "Ik werk graag met ambachtelijke materialen uit de streek, zo komt er altijd een uniek voorwerp tot stand. Ik kies de kleur, de vorm en de bodem van de mand, van aardewerk bijvoorbeeld, gemaakt door een andere vakman..." Ze maakt van riet voorwerpen voor dagelijks gebruik, het is praktisch én mooi. In haar atelier valt mijn oog op een rieten rammelaar. Ze vertelt me dat deze volgens een oude gewoonte aan zwangere vrouwen werd gegeven. "De steentjes in de rammelaar stonden voor de 7 hoofdzonden. Zolang die er in bleven zitten, werd het kind beschermd...."


Sandra steekt de manden in een nieuw jasje. Ze maakt van een kitcherig voorwerp iets moderns. Ze laat me één van de voorwerpen zien: vroeger werd er vooral wit riet gebruikt. Nu meng ik verschillende kleuren voor allerlei verschillende creaties...." Rieten voorwerpen vallen tegenwoordig weer in de smaak. Het wordt nu gezien als duurzaam en mooi: het kan haast eindeloos worden gerepareerd. Ik vraag me af of het niet een trend aan het worden is…

Ik ben blij met het resultaat. Ik heb kennis gemaakt met een oude ambacht en een natuurproduct vorm gegeven.

De kunst van het maken

 

Het is tijd om het zelf te gaan proberen: riet vlechten en een klein mandje maken. Dat is wat Sandra biedt tijdens haar cursussen. Ze heeft voor mij de bodem van het mandje alvast gemaakt: een houten plankje met staken. Ik pak een stengel en vouw deze. Dankzij het weken is de stengel echt buigzaam! Sandra legt mijn (eenvoudige) ontwerp uit. Ik vlecht tussen de staken door. Mijn vingers voelen de materie en ik merk hoe sterk het is. Ik word door de stengel geleid: geleidelijk aan ontstaat er een structuur. "Deze montagetechniek is typisch Frans", zegt Sandra, terwijl ik geconcentreerd de wanden van mijn mandje vlecht. "En je kunt altijd weer ergens op terugkomen, zoals hier op de bodem van jouw mandje. Een andere, snellere manier van vlechten wordt de Spaanse techniek genoemd. Hierbij wordt het hele voorwerp met één stengel gevlochten: het wordt in één beweging gedaan, maar herstellen kan niet."

 

Op de gewenste hoogte knip ik het overtollige riet met een snoeischaar af. Ik ben blij met het resultaat. Ik heb kennis gemaakt met een oude ambacht en een natuurproduct vorm gegeven. Ik moet wel een beetje lachen om mijn simpele mandje, naast het werk van deze vakvrouw. De voorwerpen die overal in het atelier staan vragen om handige vingers, beheersing en kracht bij het vlechten van het hengsel, heel wat anders dan mijn werk… Want Sandra heeft graag riet in haar handen, voor dat subtiele gevoel wanneer de stengels zwepen door de lucht en het wanneer ze klapperen als een soort percussiesnaren: zou mandenvlechten dan iets sensueels hebben gekregen?

Deze belevenis zelf ervaren

 

Mandenvlechtersatelier "O Fil de l'Osier"

16 rue du Dr Bonnet

08170 Haybes, Frankrijk

Tel: +33 (0) 6.70.74.55.83

Het atelier is elke dag (op aanvraag) open

 

Reserveringen en informatie:

ofildelosier@laposte.net
https://ofildelosier.business.site/