13 herdenkingsplaatsen en oorlogsmonumenten in de Ardennen
De Ardennen zijn niet alleen een streek van legendes… het is ook een regio van herinneringen.
De steden, het struikgewas en de bossen zitten vol sporen van de bittere veldslagen die onze en jullie voorouders hebben meegemaakt. Ontdek, naast de honderden kleine sites met ontroerende, zelfs verrassende verhalen, de symbolische herdenkingsplaatsen van dit grensoverschrijdend gebied, vertrappeld door soldaten, veteranen, moeders, echtgenotes, kortom door mensen die zichzelf opgeofferd hebben voor onze vrijheid van denken en handelen.
Voor nog meer informatie, bezoek de site www.landofmemory.eu. Land of Memory is een grensoverschrijdend project op Ardens grondgebied met als doel de dierbare en ontelbare herinneringen met iedereen te delen. Dit project wil de herinnering levend houden.
Museum Guerre et Paix (Oorlog en Vrede)
In een groene, landelijke omgeving staat een indrukwekkend herdenkingsgebouw, met veel lichtinval. Het is een bijzonder museum, omdat hier drie oorlogen belicht worden (1870-1871, 1914-1918 en 1939-1945), die overeenkomsten hebben maar tegelijkertijd verschillend waren. Laat je meeslepen door de verscheidenheid aan verhalen en de hulpmiddelen die beschikbaar zijn voor de bezoekers. 14.000 voorwerpen vormen de collectie van dit museum dat helemaal gewijd is aan het levend houden van de herinnering, iets wat erg belangrijk is voor de bewoners van deze streek.
Museum Guerre et Paix en Ardennes
Impasse du Musée, 08270 Novion-Porcien, Frankrijk
Tel: 0033 (0)3 24 72 69 50
Museum Guerre et Paix
Fort Eben-Emael of “Het Reuzenfort”
Het Fort van Eben-Emael maakt deel uit van vier nieuwe forten die gebouwd werden tijdens het interbellum, ter ondersteuning van de Position Fortifiée de Liège (P.F.L) (Versterkte Positie Luik). Een indrukwekkende ring van 12 forten die de brandende stad al tijdens de Eerste Wereldoorlog beschermden en waarvan, tot vandaag, nog delen te bezoeken zijn. Dit “reuzenfort”, zoals het toen genoemd werd, werd als oninneembaar beschouwd. Jammer genoeg werd op 10 mei 1940 het tegendeel bewezen: Duitse parachutisten lanceerden op die dag een bliksemaanval die op tragische wijze het begin aankondigde van Tweede Wereldoorlog. Leef je in, in dit stukje geschiedenis en bezoek, verspreid over drie niveaus, de gaanderijen (galerijen), de kazerne, de koepels, de 17 bunkers en nog zoveel meer.
A.S.B.L. Fort d'Eben-Emael
Rue du Fort 40, 4690 Eben-Emael, België
Tel: +32 (0)4 286 28 61
Fort Eben-Emael
Het Bastogne War Museum & de Mardasson
Dit museum is gewijd is aan de Slag om de Ardennen, die zich in 1944-1945 afspeelde en waarbij vele slachtoffers zijn gevallen. Hier treft de bezoeker een zeer meeslepende en interactieve ervaring aan, dankzij de technische snufjes waarvan men vandaag in musea kan gebruik maken. Maar wat hier vooral bijzonder is, is dat de geschiedenis niet alleen in herinnering gebracht wordt aan de hand van het verhaal van 4 verschillende personen maar eveneens het verhaal van iedereen, dankzij de vele bronnen. Het belang van dit museum wordt nog versterkt door de nabijgelegen Mardasson, een monument dat opgericht werd ter ere van de Amerikaanse strijdkrachten. Neem de wenteltrap naar boven en geniet van het adembenemend uitzicht terwijl je kan luisteren naar de uitleg over de verschillende fronten. Tussen deze zuilen rondlopen laat niemand onberoerd…
Bastogne War Museum
Colline du Mardasson 5, 6600 Bastogne, België
Tel: +32 (0)61 210 220
Bastogne War Museum
Museum van de Slag om de Ardennen en bezoek aan Clervaux
Het Museum van de Slag om de Ardennen, in het centrum van het charmante Clervaux, is gehuisvest in een kasteel dat niet minder aantrekkelijk is. Hier vind je geen prins, alleen maar helden. Bekende en onbekende soldaten staan hier trots, zij aan zij, om de veldslagen in herinnering te brengen die zij uitvochten tijdens de verschrikkelijke winter van 1944-1945. De ervaren gidsen hebben eveneens een rondleiding door de stad uitgestippeld, voor de meest gepassioneerden onder ons. Tijdens deze wandeling worden ogenblikken van ernst en angst afgewisseld met gelach: kleine anekdotes van toen maken deel uit van het grote verhaal.
Museum van de Slag om de Ardennen
Château de Clervaux, 9712 Clervaux, Grand-Duché du Luxembourg
Tél. : +352 (0)26 91 06 95
Museum van de Slag om de Ardennen
De Bunker van Hitler
In het beboste gebied van Brûly-de-Pesche, in de “Ravin du Loup” (Ravijn van de Wolf), nam de Führer in de jaren 40 zijn intrek. Hier ontwikkelde hij zijn strategieën en bereidde hij een aantal van zijn meest gruwelijke toespraken voor. Tevens hield hij vanaf hier een oogje op het front.. Zelfs al is er een expositie die op bewonderenswaardige manier over het leven van de bewoners tijdens de bezetting verteld, het beste is om naar de plek zelf te gaan. Onder begeleiding van gidsen ontdek je de werkwijze van Hitler, zowel op technisch als psychologisch vlak. Ga je alleen op pad dan zul je een zekere spanning kunnen waarnemen. De bunker ligt op de Franse grens en bevindt zich midden tussen het groen, op een open plek in het bos. Beleef de unieke en beladen sfeer die hier hangt en kom erachter hoe het verhaal van een eenvoudige man zo’n impact op onze geschiedenis kon hebben.
Brûly-de-Pesche 1940 : Tussen bezetting en verzet (waaronder de Bunker van Hitler)
Place Saint-Méen, 5660 Brûly-de-Pesche, Belgique
Tél. : +32 (0) 60 37 80 38
Bunker van Hitler
De verwoeste dorpen Rossignol, Bellefontaine en al hun bloedbroeders.
Ethe, Anloy, Rossignol, Neufchâteau, Bertrix, Maissin, Virton, Bellefontaine (…) allemaal namen van te veel mooie dorpen, gekweld en getekend door de Eerste Wereldoorlog. Het gebruik van de tegenwoordige tijd is niet onbeduidend, nogs teeds leven hier mensen met de herinneringen van vroeger en getuigen de monumenten van de gruwelheden die hier plaats hebben gevonden. Volg het spoor van de burgers die alles zouden hebben gegeven maar die alles werd ontnomen: leven en familie.
het museum Baillet-Latour et de oorlogen in de Gaumestreek
24 rue Baillet-Latour 6761 Latour, België
Tel. : +32 (0)496 71 29 90
Museum Latour
Toerismebureau van de Gaume
Het December 44 Historical Museum en de Royal Tiger
“…als de Amerikanen de Slag om de Ardennen gewonnen hebben in Bastogne, dan hebben de Duitsers deze slag verloren in La Gleize.” In de winter van 1944, namen de troepen, onder leiding van Peiper, de Ardennen in. Dit betekende het begin van de Slag om de Ardennen die ons vaak doet herinneren aan Bastogne en aan de moed van de Amerikaanse soldaten in deze streek.
Het uiteindelijke doel van het offensief van het nazileger stopte hier zeker niet… Omsingeld in La Gleize, door de U.S.-troepen, vluchtten de laatste 800 soldaten van Peiper weg, in de vroege ochtend van kerstdag ’44. Zij lieten vele pantservoertuigen achter, maar ook vele gewonden. Deze mislukking wordt vandaag beschouwd als de belangrijkste oorzaak voor de nederlaag van de Nazi’s in deze streek.
Anekdote : De Peiper-divisie laat 135 pantservoertuigen achter in het kleine dorpje La Gleize. Na de oorlog, brachten de Amerikanen al het militaire materiaal, van beide kampen, naar Luik, het centrum van de staalindustrie. Toen de Tijger 213 op het punt stond het dorp te verlaten, drong Mevr. Jenny Geenen-Dewez, de echtgenote van de herbergier, er bij de Amerikanen op aan om de tank terug te plaatsen. Eerst was er wat aarzeling…..maar met een fles Cognac werd de zaak beklonken! En vandaag kan je dus de “Royal Tiger” van 69 ton nog steeds bewonderen aan de ingang van het museum.
December 44 Historical Museum
Rue de l'église, 7b, 4987 La Gleize - Stoumont, België
Tel.: +32 (0)80 78 51 91
December 44
Het Spitfire Museum
Een historisch zicht op de Ardennen vanuit de lucht… het Spitfiremuseum, of daar waar geschiedenis en werkelijkheid elkaar ontmoeten. Dit museum maakt deel uit van een militaire basis die nog steeds in gebruik is, wat het bezoek extra levendig maakt. Om toegang te hebben tot dit gebied, beste bezoeker, is het nodig je te laten registreren, wat natuurlijk wat tijd vergt, maar het draagt zeker bij tot het realistische karakter van deze plaats!
Dit museum is zeker de moeite waard. Het verteld het verhaal van Kolonel Vliegenier Raymond Lallemant, DFC and Bar, held van de RAF, stichter en na de Tweede Wereldoorlog eerste commandant van de 2de Wing van Florennes. Verspreid over meer dan 1500 m² kun je vliegtuigen bewonderen die hun stempel gedrukt hebben op hun tijd (Spitfire Mk XIV van 1944, F-84, Mirage, F-16…) Je maakt er eveneens kennis met de fascinerende, persoonlijke voorwerpen van deze piloot van 1943 tot nu.
Spitfire Museum
Base Jean Offenberg, Rue de Chaumont, 5620 Florennes, België
Tel.: +32 (0)244 263 44
Spitfire Museum
De smokkelaarsroute van Troisvierges
Gedurende deze wandeling van ongeveer 12 km, loop je in het spoor van de smokkelaars. Ontdek hierbij, hoe deze mannen en vrouwen hun leven waagden om dat van hun landgenoten te redden door ze aan de andere kant van de grens te brengen. Je luistert naar fascinerende en menselijke verhalen die getuigen over de belevenissen van deze grensbewoners van België en Luxemburg… in volle oorlog en midden in een grensoverschrijdend gebied!
Gidsen van de Luxemburgse Ardennen
1A, rue du Vieux Marché, 9419 Vianden, Luxemburg
Tel.: +352 (0)84 93 25 27
De smokkelaarsroute van Troisvierges
Het bouwwerk van La Ferté (Maginotlinie)
Het bouwwerk van La Ferté is een verdedigingsfort in de Franse Ardennen waar je een goede impressie krijgt van hoe het er hier tijdens de oorlog aan toe ging. De Maginotlinie…..zegt je dat wat? Het zal je zeker herinneren aan je geschiedenisboeken, maar heb je er al een stuk van gezien? La Ferté is één van de meest volledige militaire en interessantere forten dat deel uit maakte van deze linie. Het is de gelegenheid om al je zintuigen te gebruiken en te luisteren naar de weerklank van de geluiden. De hoop en de angsten te voelen evenals de liefde van deze soldaten voor hun wapenbroeders en hun geliefden, ver weg. Kortom, even stilstaan bij de ervaringen van deze infanteriesoldaten die bovenal mensen waren, echtgenoten en vaders. Voor de geïnteresseerden is het tevens mogelijk hun weg te vervolgen tot aan de slagvelden van Sedan, waar uitgestippelde herdenkingswandelingen bestaan waarbij je in het spoor van de soldaten kunt wandelen.
Ouvrage de la Ferté
RD52 Route de Villy, 08370 La Ferté-sur-Chiers, Frankrijk
Tel.: + 33 (0)7 52 06 95 95
Ouvrage de la Ferté
Ardennes American Cemetery
Wanneer je aankomt lijkt alles in eerste instantie duidelijk…de reuzegrote en majestueuze U.S. adelaar is een directe verwijzing naar het enorme offer van deze jonge mannen…en vrouwen, die de oceaan hebben overgestoken om hier onbekenden te redden. Wanneer je tussen de graven wandelt, stap na stap, kruist jouw blik hun namen, duizenden namen. Een graf valt echter op: een Duitse naam op een Amerikaans kerkhof?! Het is het graf van Kurt Gruber, lid van de geheime Amerikaanse dienst TOOLS. Hij infiltreerde onder zijn voormalige Duitse landgenoten om informatie uit eerste hand te verkrijgen en waarbij hij uiteraard zijn eigen leven waagde. Hij is één van de rebellen die we soms vergeten, maar niet hier. In dit centrum werd men niet alleen door de graven herinnerd aan de gruwelheden van het front, tijdens de Tweede Wereldoorlog deed het tevens dienst als plek voor de identificatie van de lichamen van de gevallen Amerikanen in Europa.
Ardennes American Cemetery
164, route du Condroz, 4121 Neupré, België
Tel.: +32 (0)4 371 42 87
Ardennes American Cemetery
Museum van de Slag om de Ardennen in La Roche-en-Ardenne
In 1944 was La Roche een klein, vredig stadje in de Ardennen. Op 26 december werd ze gebombardeerd door de geallieerde luchtmacht en 90% ervan werd vernietigd. 114 mensen uit La Roche kwamen hierbij om. In dit museum, dat met passie wordt beheerd door Gilles en de familie Bouillon, kom je meer te weten over deze dramatische episode. Aan de hand van verschillende scènes waarin een honderdtal Amerikaanse, Engelse, Duitse, Belgische en zelfs Schotse soldaten met hun uitrusting en wapens te zien zijn leert u meer over de Slag om de Ardennen. Wat dit museum zo bijzonder maakt is de kwaliteit van de tentoongestelde voorwerpen en vooral de "wapenzaal" waar meer dan 90 geweren, pistolen en revolvers worden tentoongesteld maar ook de legendarische Enigma decoderingsmachine. Het Museum belicht tevens de rol die de Britten hebben gespeeld bij de bevrijding van de dorpen op de linkeroever van de Ourthe tussen 3 en 16 januari 1945.
Museum van de Slag om de Ardennen
5 rue Châmont, 6980 La Roche-en-Ardenne, België
Tél. : +32 (0) 84 41 17 25
www.batarden.be
Manhay History 44 Museum, Museum van de strijd tussen Duitse en Amerikaanse tanks, waar de 2e SS Panzer Divisie werd gestopt
Van 23 december 1944 tot de vroege dagen van januari 1945 waren Manhay en de omliggende dorpen het toneel van één van de meest ongewone tankgevechten van de Tweede Wereldoorlog. Nadat het kruispunt van Baraque de Fraiture werd ingenomen, ondanks de felle tegenstand van de manschappen en van de drie kanonnen van majoor Parker, stuitten de pantservoertuigen van het beruchte 2. SS-Panzer-Division "Das Reich" op een hinderlaag van Amerikaanse tanks. In dit gloednieuwe museum, gebouwd op enkele meters van een indrukwekkende Duitse Panther tank, kun je een duik nemen in het hart van de geschiedenis via een kwalitatief hoogstaande scenografie. Maar vooral dankzij het onthaal door de eigenaar die je met ontroering deelgenoot zal maken van feiten, verhalen en tentoongestelde voorwerpen. Deze voorwerpen werden zowel door plaatselijke bewoners gegeven, maar soms ook door Amerikaanse of Duitse veteranen die aan de strijd hebben deelgenomen.
Manhay History 44 Museum
Voie Habotte, 2, 6960 Grandmenil, Belgique
Tél. : +32 (0) 86 43 46 71
www.mhm44.be
Land of Memory
Het toerisme in dienst van de herdenkingsplicht… maar ook tot uw dienst!
Om meer te weten te komen over het project Land of Memory en meer herdenkingsplaatsen : www.landofmemory.eu.
Voor meer advies en het samenstellen van een bezoek op maat voor je klas, vrienden of collega’s, neem contact op met de dienst voor groepsreizen: groups@landofmemory.eu. Op www.groupes-landofmemory.eu vind je een glimp op van de emoties die je te wachten staan.